چکیده:

اثر گذاری عوامل طبیعی و غیرطبیعی بر ساخمان ها مسئله ای اجتناب ناپذیر است که این معظل در خصوص ساختمان های قدیمی و یا تاریخی با چالش های بیشتری نسبت با سایر ساختمان ها است. ازجمله چالش های پیش رو ارزش فرهنگی و تاریخی این خانه ها و ساختمان هاست که به آن ساختمان هویت می بخشد. در این مقاله روش های بازسازی خانه های قدیمی را مورد بررسی قرار می دهیم.

روش‌های بازسازی ساختمان و خانه:

بازسازی به طور کلی روش های متعددی دارد که از هر روش طبق نظر کارشناسان می بایست استفاده کرد چرا که همانطور که گفته شد گاهی هدف فقط بازسازی و رفع معظل یک ساختمان نیست و ارزش فرهنگی وتاریخی آن ساختمان به مراتب مهمتر و بیشتر از هر چیزی است. انواع روش بازسازی را برمی شماریم و مختصر هر کدام را توضیح می دهیم، این روش ها عبارت اند از:

1. بازسازی آرکئولوژیک یا مرمت علمی
2. بازسازی آرتیستیک یا مرمت هنری
3. بازسازی حفاظتی
4. بازسازی سبکی
5. پاکسازی سبکی
6. بازسازی تکمیلی

روش آرکئولوژیک یا مرمت علمی:

روش آرکئولوژیک زمانی استفاده می شود که امید ما نسبت به بقا و حفظ مکان بالا باشد، یعنی میزان فرسودگی بنا منجر به نتیجه تخریب بنا نشده و میزان نیاز به بازسازی خانه مسکونی بقدری است که بعد از اتمام عملیات می توان روی عمر بنا تا چندین سال دیگر نیز حساب کرد و از ایمنی آن مطمئن بود.

اما در همه روش های بازسازی ساختمان ابتدا محل مورد نظر به دقت مورد مطالعه مهندسین معمار قرار می گیرد که انتهای این مطالعه تعیین کننده قدم اول و نهایی بازسازی ساختمان است. در این روش ۶ بخش از ساختمان مورد مطالعه و اولویت بندی قرار می گیرد که عبارتند از:

1. حفاری کردن پی ساختمان
2. بازسازی نمای ساختمان  
3. اجرای سفت کاری  
4. مقاوم‌سازی ساختمان
5. دوباره سوار کردن المان‌های جدا شده

روش آرتیستیک یا مرمت هنری:

روش مرمت هنری بیشتر در بناهای تاریخی کاربرد دارد چرا که نسبت امید ما به بقا و ماندگاری بنا با استانداردهای امروزی هماهنگی ندارد و بنا صرفا ارزش تاریخی و هندری دارد. از این رو مهندس معمار با تجربه که تلاش می کند زیبایی های از دست رفته بنا را دوباره احیا کند صرفا به دنبال زنده سازی هویت بصری ساختمان و بنا است و کمتر به مسئله مقاوم سازی بنا اهمیت می دهد.

روش مرمت هنری تنها به این معنی نیست که گروه متخصص معماری فقط در جهت احیا بنای فعلی هستند چرا که می توانند طبق داده های تاریخی و سایر اطلاعات بناهای تاریخی در عصر ساختمان مورد نظر حتی بخشی به ساختمان بعنوان بازسازی بیفزایند تا بخش های از دست رفته احتمالی برای بازدیدکنندگان این بنای تاریخی قابل مشاهده و بررسی باشد.

بازسازی حفاظتی یا مقاوم سازی:

خرابی در ساختمان و بنا نشانه ای مهم در مورد مقاومت ساختمان است که وجود نقص در مقاومت ساختمان را تایید میکند. این علائم در دیوارها و ستون و تیرها بیشتر روئیت میشود از این رو عدم بازسازی آنها   به هر صورت نتیجه ای جز خرابی بخشی یا حتی کل بنا را در پی دارد، که می بایست قبل از تخریب توسط مهندسین متخصص مورد بررسی قرار بگیرد و گام به گام بازسازی ساختمان را پیش برد.

بازسازی آناستیلوز (سَبْکی)

دوباره ساختن یک بنای فروپاشیده روشی است که در این نوع از بازسازی بکار می رود چرا که همیشه پای استحکام بخشی به یک بنا به میان نیست و گاهی ارزش های هنری و فرهنگی یک بنا نقش مهمی ایفا می کنند یا کارفرما نسبت به محلی خاص از خانه خود احساس نوستالژیک دارد و بخشی از بنا دوباره باید احیا شود. بازسازی بخش هدف گرفته شده به سبک قدیم یا جدید صرفا با نظر کارفرما انتخاب می شود و مهندس معمار بر اساس آن طراحی و بازسازی خانه را انجام می دهد. این روش در بناهای تاریخی هم بکار گرفته می شود.

پاکسازی سبکی:

کارآمدی فضاها در ساختمان ممکن است از نظر هر خانواده مورد تایید کامل قرار نگیرد و یا نقشه معماری ساختمان با تغییراتی جزئی کارآمدی بهتری به فضا بدهد. گاهی با تخریب یک دیوار فضای بیشتری به آشپزخانه می دهیم و این یعنی پاکسازی بنا از چنین مشکلاتی که سبک طراحی نقشه رو مورد تغییر قرار میدهد. البته در این روش امکان اضافه کرد بخشی به بنا هم وجود دارد و صرفا در فضای زیربنا تغییر انجام نمی شود.

بازسازی تکمیلی:

فرسودگی طبیعی یک ساختمان بر اثر گذر زمان با فرسودگی بر اثر عوامل غیر زمان دو معنی متفاوت دارند. در فرسودگی زمانی ما کل بنای یک ساختمان را فرسوده می نامیم اما گاهی عواملی چون رطوبت یا فشار زیاد موجب نمایان شدن اثراتی شبیه فرسودگی ساختمان است. در این حال با بازسازی بخش فرسوده شده دوباره مقاومت خانه را افزایش می دهیم.